BRIKOLAJE EKOLOGIKOA
Sukaldaritza liburu digitala
Janari hondarrak aprobetxatzeko errezeta bilduma
Testua eta argazkiak: Hondakinen Atala. Ingurumen Saila. Bizkaiko Foru Aldundia.
Azaroaren 22tik 30era bitartean Hondakinen Prebentziorako Europako Astea ospatu zen, eta Ingurumen Sailak errezeta liburu berezi bat argitaratu zuen horren harira, Artxandako Ostalaritzako Goi Eskolarekin batera. Liburuan bildutako errezeten osagai nagusia gure sukaldeetan sortu ohi diren janari hondarrak dira: barazkiak, okela, arraina, mariskoa, fruta, ogia, opilak… Bilboko sukaldariek plater berriak prestatzeko 31 ideia ematen dituzte, elikagaiak alferrik gal ez daitezen.
Etxean sortzen dugun zaramaren %30 janari hondarrak dira. Ezertarako baliatzen ez diren hondakin organiko horiek goizegi sartzen dira tratamendu zikloan, hondakinen kudeaketaren arloko kostuak handituz. Egoera horren aurrean, Ingurumen Sailak etxeko elikagai xahuketaren aurkako borrokaren aitzindaria izan nahi du gure lurraldean, eta lehen urratsak gizartearen kontzientziazioa eta iraunkortasunerako hezkuntza izango dira. Dagoeneko, pertsona asko parte hartzen ari dira borroka horretan, nagusiki gaur egungo egoera ekonomikoak bultzaturik: trikimailuak eta errezetak partekatzen dituzte blogetan eta doakoak diren beste hedabide batzuen bitartez. Ildo horretan, eta prebentzioa helburu, gure etxeetako janari hondarrik ohikoenekin egindako errezetak biltzen hasi da Foru Aldundia. Gure amamen errezetak dira, beraiek izan baitira gaur egun «sukaldaritza iraunkorra» esaten diogun horren aitzindari nekaezinak.
Errezeta liburuan azaltzen den bezala, plangintza eta antolakuntza funtsezkoak dira elikagai xahuketaren aurka borrokatzeko. Elikagaiak ondo aprobetxatu nahi baditugu, ezinbestekoa da denbora apur bat hartzea asteko menuak programatzeko eta erosketen zerrenda egiteko. Gaur egun, jokabide hori ez da oso ohikoa gure bizimoduan, denbora ondo aprobetxatzea izaten baita guretzat garrantzitsuena, baina oso lagungarria izango litzateke janari hondar gutxiago sortzeko, bizimodu osasungarriagoa sustatzeko eta etxean dirua aurrezteko. Beti presaka ibiltzearen eta erosketak edonola egitearen ondorioz, ontziratutako produktu gehiegi kontsumitzen ditugu, elikagai freskoak baino denbora luzeagoz kontserbatzen direlako. Hala ere, haien iraungipen data oso luzea denez, ahaztu egiten zaizkigu eta azkenean zaramara botatzen ditugu. Elikagaien xahuketa horren kontra borrokatzeko, lehenik eta behin ohitura xume batzuk hartu behar ditugu, hala nola hozkailuak eta jaki-tokiak ondo antolatzea. Erosketak egiten ditugun bakoitzean, laster iraungiko diren jakiak jarri behar ditugu aurrean, edo banakako errazioak osatu behar ditugu berehala kontsumituko ez ditugunekin.
Erosketak egiteko aholkuak ere ematen dira liburuan, errezetak bezain praktikoak. Askotan, erosketak egitera joaten garenean, zalantza ugari izaten ditugu erosi beharreko kopuruen inguruan, batez ere mahaikide kopurua ohi baino handiagoa denean (urtebetetzeak, Gabonak eta bestelako ospakizunak). Horren ondorioz, janari gehiegi erosten dugu eta, denboraldi batez hozkailuan egon ondoren, azkenean zaramara joaten da. Zorionez, etxeko errezetetarako erabili ohi diren neurrien eta sistema metriko hamartarraren arteko baliokidetasunak aurkituko ditugu liburuan. Hala, esaterako, irinez mukuru betetako zopa-koilara bat 20-25 gr dira, eta banakako lekale errazio bat 60-100 gr. Erreferentzia horiek oso lagungarriak dira kalkulu azkar bat egiteko erosketak egitera joan aurretik.
Errezeta liburuaren beste atal garrantzitsu bat, eta hondakinen prebentziorako funtsezkoa, berrerabilpena da. Elikagai guztiak (barazkiak, pastak, lekaleak…) ondo kontserbatzeko iradokizunak eta aholkuak ematen ditu. Azken helburua elikagai horiek berrerabiltzen laguntzea da. Hala, esaterako, liburuan azaltzen da lekaleek zapore hobea izaten dutela prestatu eta 24 ordu geroago, eta hainbat egun egon daitezkeela hozkailuan inolako arriskurik gabe. Gauza bera gertatzen da okela egosiekin edo saltsan prestatzen direnekin. Gure gastronomian gehien erabiltzen diren jakiei buruz gehiago jakiteak probetxu handiagoa ateratzen eta goizegi ez botatzen lagunduko digu.
Sukaldaritza XXI. mendeko gizartearen ikasgai gainditu gabea da. Zientziaren eta teknologiaren gizarte modernoak sukaldaritza eskoletara zokoratu du antzina belaunaldiz belaunaldi transmititzen zen herri jakintza hori. Garrantzitsua da elikagaiak ezagutzea: jatorria, propietateak, erabilerak, prestatzeko, konbinatzeko eta kontserbatzeko erarik onenak… Zoritxarrez, jakintza hori galdu egin da etxe gehienetan eta sukaldaritza eskoletako ikasgai bihurtu da. Hala ere, elikadura egokia norberaren eguneroko erantzukizuna da, eta elikagaiei buruz zerbait jakitea eskatzen du. Pertsona guztiok sukaldari izan behar dugu noiz edo noiz. Horretarako, erabiliko dugun produktua ondo ezagutzea elikagaiei ahalik eta probetxurik handiena ateratzeko lanabesik onena da. Horretaz askorik ez dakitenek oso informazio baliagarria aurkituko dute errezeta liburuko lehen orrialdeetan.
Irudimena eta sormena
Irudimena eta sormena oso garrantzitsuak dira sukaldaritzan. Inori ez zaio gustatzen gauza bera jatea hainbat egunez jarraian. Horregatik, janari hondarrekin plater berriak asmatzeko gai izatea oso baliabide baliotsua da edozein etxetan. Ezer bururatzen ez bazaigu, Artxandako Ostalaritzako Goi Eskolako errezetak irtenbide ezin hobea dira. Besteak beste, barazkiak berrasmatzeko krema eta pure klasikoak aurkituko ditugu, eta arrainarekin nahiz okelarekin enpanada, kausera edo haragi-bola harrigarriak egiten ikasiko dugu. Bizkaiko jaki klasikoekin batera, nazioarteko platerak ere jaso dira liburuan, hala nola fajitak, krepeak edo pudinak. Gustu eta abagune guztietarako ideiak.
«Errezeta probetxua ateratzeko eta on egin deizun» liburuan bildutako ideiek eta ezagupenek eraginkortasunez sukaldatzen lagunduko digute. Web orri honetan deskargatu ahal dituzu: www.bizkaia.net/ingurumena
Slow food elkartea
Iturria: Slow food
Slow Food elkarte ekogastronomikoak «gastronomia berria» sustatzen du, identitatearen eta kulturaren adierazpide gisa ulertuta eta ikuspegi multidisziplinario batetik. Janariari lotutako plazera defendatzen du, dastamena hezi nahi du eta arduraren zentzu berri baten arabera gozatzeko eskubideaz hausnartzen du, betiere kontuan izanik ekosistemarekiko oreka, nekazaritzako elikagaien biodibertsitatea eta ekoizleekiko konpromiso etikoa.
Carlo Petrinik sortu zuen Slow Food mugimendua, 1986an, Italiako Bra hirian. Hasierako helburua fast food eta fast life joerei aurre egitea zen, haien ondorioak oso kaltegarriak iruditzen zitzaizkiolako: elikaduraren eta bizimoduaren arloko ohitura osasungarriak baztertzea, tokian tokiko tradizio gastronomikoak desagertzea, eta nutrizioari nahiz jakien jatorriari eta zaporeari buruzko interesa galtzea.
«Gastronomia berri» horren oinarriak aukeratzeko askatasuna eta hezkuntza dira, jatea kontzientzia eta ardura eskatzen dituen plazera delako. Mugimenduaren helburu nagusia da pertsona guztien elikadura hobetzea, baliabideak ahalik eta ondoen erabiliz eta ezer xahutu gabe.
Gaur egun, Slow Food elkarteak 100.000 bazkidetik gora ditu eta 160 herrialdetara zabaldu da (Italian, Alemanian, Suitzan, Estatu Batuetan, Japonian, Erresuma Batuan eta Holandan egitura nazionalak ditu). Bizkaian ere badago!
Informazio gehiago: http://bilbao-bizkaia.slowfood.es/